Amurka Ta Kaddamar Da Hari Kai Tsaye Kan Iran: Bayanai Dalla-Dalla

Lahadi, 22 Yuni, 2025
Rahoton Musamman: Abubakar Haruna 

Amurka Ta Farfasa Cibiyoyin Nukiliya Na Iran

A karon farko a wannan rikici mai tsanani, gwamnatin Amurka ta dauki mataki mai karfi ta hanyar kai farmaki kan muhimman cibiyoyin nukiliya na Iran. Wannan mataki ya girgiza dangantakar kasashen duniya, musamman ganin yadda hare-haren suka shafi wurare uku masu muhimmanci.

A cikin wata sanarwa da Shugaban Amurka Donald Trump ya fitar da safiyar Lahadi, ya bayyana cewa jiragen yakin Amurka sun kai harin sama kan cibiyoyi guda uku: Fordo, Natanz da Esfahan. Wannan harin na zuwa ne a daidai lokacin da ake tsaka da rikici tsakanin Iran da Isra’ila.

Cibiyar Fordo: Zuciyar Ginin Nukiliya Ta Iran

Fordo na daga cikin manyan cibiyoyin da Iran ke amfani da su wajen haɓaka sinadarin uranium. Wannan cibiya na karkashin dutsen tsaunuka a kusa da birnin Qom, wanda hakan ke ba ta kariya daga hare-haren sama na gargajiya.

Amurka ta yi amfani da makamin GBU-57 wanda ake kira “bunker buster” domin kai hari gare ta. Wannan bam ɗin yana da karfin shiga zurfin kasa har zuwa matakan da ake ganin babu wani makami zai iya kaiwa, wanda hakan ya sanya harin ya kasance babban barazana ga Iran.

Natanz: Tushen Ingantaccen Uranium

Natanz wata babbar cibiyar Iran ce da ke gudanar da aikin tace uranium tun shekaru da dama. Ita ce cibiyar da Majalisar Dinkin Duniya ta fi sa ido a kanta tun bayan da aka samu matsin lamba daga kasashen yamma.

Rahotanni sun ce harin da aka kai a Natanz ya jefa cibiyar cikin hayaniya, inda aka lalata wasu sassan gine-gine da kayan aiki na zamani da ake amfani da su wajen tace sinadarin uranium da ake amfani da shi a matakin kimiyya.

Esfahan: Wurin Bunkasa Kimiyya da Fasaha

A Esfahan, akwai cibiyar sarrafa iskar uranium (conversion facility), wadda Iran ke amfani da ita wajen shirya uranium kafin a tace shi. Wannan wurin yana taka muhimmiyar rawa wajen ci gaban kimiyya da makamashi a kasar.

Masana sun bayyana cewa harin da aka kai a Esfahan ya mayar da martani ne kan abinda Amurka ke fassara a matsayin barazana ga zaman lafiya da kariyar duniya daga yaduwar makaman nukiliya.

Trump Ya Bayyana Gamsuwarsa Da Harin

Shugaban Amurka, Donald Trump, ya wallafa a shafinsa na X da misalin karfe 12:53 na safiyar Lahadi, yana bayyana cewa jiragen da suka kaddamar da harin sun kammala aikinsu ba tare da asara ba. Ya ce duk jiragen sun fice daga sararin samaniyar Iran lafiya.

Ya ce, "Mun kai nasarar farmaki kan cibiyoyi guda uku masu matukar muhimmanci. Ina taya jaruman sojojinmu murna. Yanzu lokaci ne na zaman lafiya."

Iran Ta Mayar Da Martani

Bayan kaddamar da hare-haren, gwamnatin Iran ta bayyana fushinta tare da barazanar cewa za ta mayar da martani cikin gaggawa. Kakakin ma’aikatar tsaro ta Iran ya ce wannan harin ya karya yarjejeniyar kasa da kasa, kuma za a dauki mataki mai tsauri.

Har ila yau, ana ci gaba da sanya ido kan yuwuwar tunkarar sabuwar takaddama tsakanin kasashen biyu, musamman ganin yadda Iran ke da kawayenta a yankin Gabas ta Tsakiya.

Macron Da Pezeshkian Sun Tattauna

Shugaban Faransa, Emmanuel Macron, ya bayyana cewa ya samu kiran waya daga shugaban Iran, Masoud Pezeshkian. Sun tattauna game da wannan rikici da ke kara tsananta.

Macron ya jaddada cewa bai kamata Iran ta mallaki makaman nukiliya ba, yana mai cewa kasashen duniya na fatan warware rikicin ta hanyar diflomasiyya, ba ta hanyar amfani da karfi ba.

Matsayin Iran Game da Makaman Nukiliya

Shugaban Iran ya shaida wa Macron cewa kasarsa ba ta da niyyar kera makaman nukiliya. Amma ya bayyana cewar Iran za ta ci gaba da amfani da makamashin nukiliya don ci gaba da bincike da fasaha.

Ya kara da cewa Iran na da 'yancin yin amfani da makamashin nukiliya cikin lumana kamar kowace kasa a duniya, bisa dokokin kasa da kasa.

Clinton Ya Yi Wani Zargi Mai Zafi

Tsohon shugaban Amurka, Bill Clinton, ya yi zargi mai nauyi a kan Firaministan Isra’ila, Benjamin Netanyahu, yana cewa Netanyahu na tayar da zaune tsaye da Iran domin ci gaba da rike madafun iko.

Clinton ya bukaci Donald Trump da ya dakatar da yunkurin girgiza gabas ta tsakiya, domin hana zub da jinin fararen hula da lalacewar rayuka da dukiyoyi.

Goyon Bayan Koriya Ta Arewa

A wata sanarwa daga Pyongyang, shugaban Koriya ta Arewa Kim Jong Un ya bayyana cikakken goyon bayansa ga Iran, yana mai gargadi ga Isra’ila da Amurka da su daina tayar da zaune tsaye.

Kim ya ce wani hari na gaba da Amurka za ta kai na iya jawo gagarumin rikici wanda zai shafi duniya gaba daya.

MDD Na Shirin Taron Gaggawa

Majalisar Dinkin Duniya ta fitar da sanarwa tana kira ga kasashen duniya da su dakatar da duk wani mataki da zai kara rikici. An bayyana cewa za a gudanar da taron gaggawa a Geneva domin duba mafita.

Sakataren MDD ya ce ana bukatar gaggauta dakile wannan rikici domin hana barkewar yaki tsakanin manyan kasashe masu karfin makami.

Masana Sun Yi Gargaɗi Kan Rikicin

Masana tsaro sun bayyana damuwa kan yadda wannan farmaki zai iya tayar da farashi a kasuwar mai, da janyo faduwar tattalin arzikin wasu kasashe masu tasowa.

Wasu na ganin cewa wannan rikici na iya kaiwa matakin da za a daina iya shawo kansa idan ba a shawo kansa yanzu ba.

SisyNews 24 Na Cikin Wurin Da Lamarin Ke Faruwa

Za mu ci gaba da bin diddigin lamura don tabbatar da cewa masu karatunmu sun samu cikakken bayani da gaskiya a kan wannan rikici mai girma.

---

Mansur Sama'ila 
Editan Siyasa, kwararren dan jarida mai shekaru 2 da gogewa

Kabiru Haruna 
Editan SisyNews 24, masani a siyasa da labaran yau da kullum

---

SisyNews 24 – Gidan Labarai Mai Dogaro Da Gaskiya.